Η εμπιστοσύνη ανάμεσα στον γονέα και το παιδί

Ποιες είναι οι βασικές τεχνικές για το χτίσιμο της εμπιστοσύνης;

Το χτίσιμο της εμπιστοσύνης του παιδιού προς στον γονιό είναι μια διαδικασία η οποία ξεκινά από τη γέννηση κιόλας του βρέφους. 

Η μητέρα αρχίζει και λειτουργεί ως ένα υποκείμενο μιας άνευ όρων αγάπης, πηγής τροφής και συναισθηματικής ανακούφισης απέναντι στο μωρό της, το οποίο αρχίζει και σχηματοποιεί μέσα του το πρώτο βίωμα της ασφάλειας.

Η μητρική ασφάλεια είναι αυτή που διαμορφώνει στο μωρό έναν εσωτερικό «χάρτη» εμπιστοσύνης για τον εαυτό του και τον έξω κόσμο. Οι ματαιώσεις στην επάρκεια της συναισθηματικής ασφάλειας που βιώνει ένα βρέφος μπορεί εν δυνάμει να λειτουργήσουν ως εμπόδια στη δυνατότητά του να εμπιστεύεται τον έξω κόσμο όσο μεγαλώνει.

Φυσικά είναι και τα αρνητικά γεγονότα ζωής στο περιβάλλον του παιδιού που μπορούν να «κλέβουν» την εμπιστοσύνη του, όπως π.χ. η κακοποίησή του, αναξιόπιστα μέλη της οικογένειας που λένε ψέματα ή εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες του, οι εφιαλτικές και αλλεπάλληλες τιμωρίες, η κυριαρχία της δυσπιστίας ως κανόνας και περιρρέουσα ατμόσφαιρα στο σπίτι.

Αντίθετα, ο σεβασμός στην προσωπικότητα του παιδιού και η εμπιστοσύνη κατ’ αρχήν του γονιού προς το παιδί και τον έξω κόσμο αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για να μπορεί το ίδιο να κατακτήσει την πολύτιμη αξία της εμπιστοσύνης που κάθε παιδί δικαιούται.

Ως γονείς πρέπει να σιωπούμε ή όχι, προκειμένου το παιδί μας να μας ανοίγεται και να μας εμπιστεύεται;

Πολλές είναι οι καταστάσεις που πυροδοτούν το μεγάλο δίλημμα «να το πω στο παιδί μου ή όχι;».

Οι περισσότεροι γονείς επιλέγουν τον δρόμο της αποφυγής, της απόκρυψης της αλήθειας από το παιδί. Ενεργοποιείται έτσι ο αμυντικός μηχανισμός της «άρνησης» απέναντι στο πρόβλημα, ο οποίος όχι μόνο μεταμορφώνεται σε μια ψευδή εικόνα απέναντι στο παιδί ότι «όλα βαίνουν καλώς» αλλά λειτουργεί επιβαρυντικά και στον γονιό, διαστρεβλώνοντας τελικά τη δική του αντίληψη για την πραγματικότητα.

Η προσδοκία ότι η απόκρυψη της αλήθειας από το παιδί έχει μαγικές ιδιότητες είναι απατηλή. Δρα ανακουφιστικά στο εδώ και τώρα με τη συλλογιστική ότι «η σιωπή είναι σοφότερη από τις λέξεις», μακροπρόθεσμα όμως επιβαρύνει τον ψυχισμό του παιδιού αφού αυτό βιώνει την πραγματικότητα, ενώ γίνεται δέκτης διπλών και συχνά αντιφατικών μηνυμάτων που το αποδιοργανώνουν και το καθιστούν δύσπιστο.

Το κάθε παιδί κατανοεί και ενεργεί. Οι γονείς πρέπει να ενισχύουν αυτήν την παιδική δύναμη και όχι να την ευνουχίζουν. H συγκάλυψη όχι μόνο δεν ωφελεί την ψυχική υγεία του παιδιού, αλλά χτίζει μια ενήλικη προσωπικότητα φοβική, δύσπιστη, αμυντική και φυγόπονη.

Οσο το δυνατόν περισσότερο να είμαστε ειλικρινείς και αληθινοί με τον εαυτό μας, να είμαστε συνεπείς στη στάση και τον λόγο μας, χωρίς να δίνουμε διπλά και αντιφατικά μηνύματα στα παιδιά μας.

Η Mυρσίνη Κωστοπούλου είναι ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια (Ph.D.), myrsi@hol.gr

ΤΑ ΝΕΑ