Τι μπορεί να κρύβεται πίσω από τις διαταραχές ύπνου του παιδιού

Τι μπορεί να κρύβεται πίσω από τις διαταραχές ύπνου του μικρού σου; Πότε εμφανίζονται συνήθως και με ποιον τρόπο μπορούν να αντιμετωπιστούν;

Η Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου εξηγεί:

Πολλές φορές οι δυσκολίες στον ύπνο δεν εντοπίζονται από τους γονείς ή υποβαθμίζεται η σημασία τους, με αποτέλεσμα να μην αντιμετωπίζονται. Αρκετοί γονείς, αντίθετα, μόλις πλησιάζει η ώρα του ύπνου, αναστατώνονται, γιατί σκέφτονται πόσο θα "υποφέρουν", προκειμένου να πείσουν το παιδί να πάει στο κρεβάτι και να κοιμηθεί. Εφευρίσκουν διάφορες μεθόδους προκειμένου να επιτύχουν το "επιθυμητό". Άλλοτε εξαντλούν όλη τους την έμπνευση διηγούμενοι ιστορίες ή δοκιμάζοντας την τιμωρία, την επίπληξη ή ακόμη και την δωροδοκία, ελπίζοντας ότι θα κοιμηθεί το παιδί τους. Συχνά, μάλιστα, απογοητεύονται βλέποντας ότι μόλις απομακρυνθούν το παιδί αρχίζει να κλαίει ή να φωνάζει. Σ’ άλλες περιπτώσεις το παιδί ξυπνά μέσα στη νύχτα κλαίγοντας, με έκδηλα τα σημάδια του φόβου. Αποτέλεσμα αυτών των καταστάσεων είναι η ένταση και η νευρικότητα σε όλη την οικογένεια.

Τέτοιες δυσκολίες μπορεί να παρουσιαστούν από πολύ νωρίς στο παιδί. Δεν είναι σπάνιο να συναντάμε γονείς να προβληματίζονται, επειδή το μόλις μερικών μηνών παιδί τους κλαίει τη νύχτα ή δεν κοιμάται, παρουσιάζει, δηλαδή, αϋπνία. Όταν αυτό παρουσιάζεται τακτικά, πρέπει να ανατρέξουμε στις συνθήκες που επικρατούν στην οικογένεια και στον τρόπο με τον οποίο οι γονείς χειρίζονται το παιδί. Αναμφίβολα, διαφαίνεται μια δυσκολία στη σχέση του παιδιού με το περιβάλλον του. Πολύ συχνά αυτό οφείλεται σε εσφαλμένους χειρισμούς, όπως σε υπερβολική αυστηρότητα στα γεύματα κ.λπ. Συνήθως το πρόβλημα υποχωρεί με την βελτίωση των αρνητικών συνθηκών.

Οι δυσκολίες στον ύπνο αποτελούν μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης όλων των παιδιών. Εμφανίζονται πιο συχνά σε παιδιά ηλικίας από 18 μηνών μέχρι 6 χρόνων. Αυτό συμβαίνει, γιατί σε αυτή την ηλικία το παιδί βρίσκεται σε πλήρη κινητικότητα και δέχεται δύσκολα την παλινδρόμηση που συνεπάγεται η διαδικασία του ύπνου, κυρίως λόγω της εμφάνισης των πρώτων ονείρων, τα οποία προκαλούν άγχος ή φόβο και κάνουν τον ύπνο μια κατάσταση ανησυχητική.

Το παιδί εναντιώνεται στον ύπνο εφευρίσκοντας προφάσεις ή επινοώντας διάφορες τελετουργικές πράξεις, όπως η απαίτηση να είναι τοποθετημένα με συγκεκριμένο πάντα τρόπο διάφορα προσωπικά του αντικείμενα -το μαξιλάρι του ή ένα παιχνίδι. Άλλοτε ζητά να του φέρουν νερό ή να του επαναλάβουν οι γονείς του το ίδιο παραμύθι. Αυτές οι συγκεκριμένες ψυχαναγκαστικές εκδηλώσεις ερμηνεύονται ως μια προσπάθεια του παιδιού να κυριαρχήσει στο άγχος του, να επανακτήσει το συναίσθημα της παντοδυναμίας και να πιστέψει ότι διαθέτει την ικανότητα να ελέγχει την επιθετικότητα του και τους φόβους του. Μερικές φορές, η ένταση και ο πανικός του είναι τόσο μεγάλοι όταν φτάνει η ώρα του ύπνου, που οι γονείς δυσκολεύονται να το καθησυχάσουν. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ίσως χρειάζεται η βοήθεια ειδικού. Επίσης, υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες οι σοβαρές διαταραχές στον ύπνο αποτελούν συμπτώματα πραγματικών προβλημάτων, τα οποία δεν έχουν διαγνωστεί, όπως για παράδειγμα η κατάθλιψη ή η επιληψία.

Οι δυσκολίες στον ύπνο έχουνε αυξηθεί, κυρίως τα τελευταία χρόνια, στα αστικά κέντρα. Στην πραγματικότητα, ίσως είναι εκδηλώσεις στρες και άγχους, που προέρχονται από τις συνθήκες της καθημερινότητας, οι οποίες βρίσκουν έδαφος να εκφραστούν την ώρα που το παιδί πέφτει για ύπνο, γιατί τότε είναι μόνο του και νιώθει απροστάτευτο. Όσο πιο εξαρτημένο είναι ένα παιδί τόσο πιο συχνά παρουσιάζει τέτοιου είδους διαταραχές.

Για να περνούν οι γονείς πιο ήσυχα τα βράδια τους, θα πρέπει να θυμούνται τα εξής:

- Κάθε παιδί έχει τις δικές του συνήθειες που δεν μοιάζουν αναγκαστικά με τις συνήθειες κάποιου άλλου συνομηλίκου του, άρα οι γονείς δεν πρέπει να κάνουν συγκρίσεις. Είναι απαραίτητο να μάθουν τις ανάγκες και τις συνήθειες του δικού τους παιδιού στον ύπνο.

- Ο ύπνος του παιδιού επηρεάζεται από όσα συμβαίνουν κατά την διάρκεια της ημέρας.

- Είναι προτιμότερο το παιδί να κοιμάται σε δικό του δωμάτιο από το δεύτερο εξάμηνο της ζωής του.

- Είναι απαραίτητο να του εξασφαλίζουν σταθερό ωράριο ύπνου και να σέβονται την ηρεμία και την ησυχία του.

- Όταν φτάσει η ώρα του ύπνου, πρέπει να δίνουν στο παιδί λίγο χρόνο, ώστε να τελειώσει ότι κάνει εκείνη την στιγμή.

- Η προετοιμασία για τον ύπνο πρέπει να είναι μια ευχάριστη και τρυφερή απασχόληση –να συζητούν μαζί τα γεγονότα της ημέρας, να του διαβάζουν ένα παραμύθι, να λένε μαζί «καληνύχτα» στα αγαπημένα του παιχνίδια κ.λπ.

- Να είναι σταθεροί, ήρεμοι και αποφασιστικοί στις διάφορες επινοήσεις του, θέτοντας τα δικά τους όρια. Αν, για παράδειγμα, το παιδί, αφού έχει πέσει στο κρεβάτι, ζητήσει νερό, να του το πηγαίνουνε οι ίδιοι και να μην του επιτρέπουν καλύτερα να σηκώνεται εκείνο. Όταν βλέπουν ότι χρειάζεται να ηρεμήσει προτού κοιμηθεί, να του δίνουν ένα βιβλίο με εικόνες προτού το φιλήσουν ή όταν αρνείται να παραμείνει στο κρεβάτι, να το γυρίζουν ήρεμα πίσω, όσες φορές χρειαστεί. Επίσης, αν το παιδί έχει την τάση να μεταθέτει την ώρα του βραδινού ύπνου του όλο και πιο αργά, ας επαναφέρουν την κανονική ώρα του ύπνου σταδιακά, πείθοντας το παιδί να πηγαίνει για ύπνο ένα τέταρτο νωρίτερα κάθε 2-3 μέρες κ.α.


Τι πρέπει να αποφεύγουν οι γονείς

• Να το ενοχλούν κατά την διάρκεια του ύπνου.
• Να του δημιουργούν εντάσεις την ώρα που πάει για ύπνο
• Να του επιβάλλουν ωράρια αντίθετα με τους ρυθμούς του, αφού το άκαμπτο και σκληρό πρόγραμμα ύπνου μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα και να φέρει να αντίθετα αποτελέσματα απ’ αυτά που αναμένουμε (αυξημένη κινητικότητα, εκνευρισμό).
• Να έχουν τηλεόραση στο παιδικό δωμάτιο.
• Να παρακολουθεί το παιδί έργα στην τηλεόραση που προορίζονται για μεγάλους.
• Να του λένε ιστορίες ή παραμύθια τρομακτικά προτού πάει για ύπνο.

 TLife.gr