Ο όρος γνωστικές λειτουργίες αναφέρεται στις διαδικασίες μέσω των οποίων συλλέγονται πληροφορίες από το περιβάλλον και μετατρέπονται σε γνώση, αποθηκεύονται και χρησιμοποιούνται από το παιδί. Ποια είναι τα στάδια της γνωστικής ανάπτυξης και πως κατακτά τη γνώση ένα μικρό παιδί; Ας το αναλύσουμε…
0-12 ΜΗΝΩΝ
Η βασική ενασχόληση του μωρού είναι να παρατηρεί οτιδήποτε βρίσκεται κοντά του και να ακούει οτιδήποτε γύρω του με θαυμασμό. Η προσοχή του όμως αποσπάται εύκολα και για να το αποτρέψτε από κάτι επικίνδυνο μπορείτε να του δείξετε κάτι άλλο.Η πρώτη διαπίστωση που θα κάνει το μωρό είναι ότι υπάρχει μία σχέση αιτίου και αποτελέσματος. Καθώς το μωρό παρατηρεί τα αντικείμενα γύρω του, θα αντιληφθεί ότι όποτε χτυπά με το χεράκι του το σεντόνι του ή κάποιο παιχνίδι που βρίσκεται δίπλα του, αυτό μετακινείται.
Η επόμενη σημαντική συνειδητοποίηση του μωρού είναι η έννοια της μονιμότητας των πραγμάτων. Καθώς η μνήμη θα βελτιώνεται, θα αρχίσει να συνειδητοποιεί ότι τόσο τα αντικείμενα όσο και οι άνθρωποι συνεχίζουν να υπάρχουν, ακόμη κι αν δεν μπορεί να τους δει.
Προς το τέλος αυτής της περιόδου υπάρχει ένταση στον τρόπο που το μωρό αντιμετωπίζει τις καταστάσεις γύρω του. Καθώς βελτιώνεται η μνήμη του, καταλαβαίνει πως κάποια πράγματα ή πρόσωπα δεν τα γνωρίζει. Η συμπεριφορά αυτή είναι φυσιολογική και ακολουθείται και από μία φοβία απέναντι στους ξένους, η οποία έχει ως αποτέλεσμα το μωρό να δείχνει ανήσυχο απέναντι σε ξένους ανθρώπους, αλλά και σε χώρους μη οικείους.
12 -24
ΜΗΝΩΝ
Η νοητική ανάπτυξη του μωρού θα
εκδηλώνεται κυρίως μέσα από το παιχνίδι του, το οποίο σταδιακά μέσα στο δεύτερο
χρόνο θα γίνεται ολοένα και περισσότερο μία μίμηση, μία αντανάκλαση της
καθημερινότητας που ζει. Θα δείτε το μωρό να χτενίζει τα μαλλιά του ή να
χτενίζει τα μαλλιά μιας κούκλας, να προσφέρει φαγητό στην κούκλα του ή να
επιχειρεί να της «διαβάσει» κάποιο από τα βιβλία του. Επίσης, αν δώσετε στο μωρό
σας ένα παιδικό τηλέφωνο, θα το δείτε να σηκώνει το ακουστικό και να
προσποιείται ότι έχει μία συνομιλία.
Τι να προσέξετε:
Το μωρό σε αυτήν την ηλικία αφενός δεν κατανοεί τους κινδύνους που υπάρχουν όταν παίζει και αφετέρου δεν θυμάται χτυπήματά του αλλά ούτε και τις δικές σας παραινέσεις. Δεν έχει ακόμα αναπτυχθεί σε ικανοποιητικό βαθμό η μνήμη του, αλλά ούτε και η ικανότητά του να συσχετίζει τα γεγονότα μεταξύ τους ώστε να αντιλαμβάνεται ότι η πτώση του ή το χτύπημά του έγιναν διότι το ίδιο δεν πρόσεξε πολύ.
2 – 3 ΕΤΩΝ
Καθώς θα μαθαίνει και να μιλά θα έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί στο μυαλό του τις εικόνες των αντικειμένων και θα μπορεί να επιλύει μικρά προβλήματα, χωρίς να έχει στα χέρια του τα ίδια τα αντικείμενα.Αρχίζει να αντιλαμβάνεται καλύτερα ότι υπάρχει μία σειρά διαδοχής στις καθημερινές μας πράξεις. Θα το δείτε όταν παίζει, για παράδειγμα, να ταΐζει την κούκλα του και μετά να τη σκουπίζει ή να της δίνει νερό, ακολουθώντας τη σειρά των δικών σας πράξεων όταν το ταΐζετε. Η ικανότητά του πάντως να συνδέει γεγονότα και πράξεις μεταξύ τους γίνεται αντιληπτή και από το γεγονός ότι θα είναι πλέον σε θέση να φτιάξει ένα μικρό παζλ, ενώνοντας σωστά τα κομμάτια μεταξύ τους. Επίσης, θα μπορεί να ταξινομεί αντικείμενα ανάλογα με το χρώμα ή το μέγεθός τους. Κάτι που σημαίνει ότι θα είναι πλέον ικανό να διακρίνει τις ομοιότητες μεταξύ των αντικειμένων και να αντιλαμβάνεται τη σχέση τους.
3 – 4 ΕΤΩΝ
Το παιδί περνά σε μία περίοδο της ζωής του, όπου θέλει να μάθει τα απάντα για καθετί που συμβαίνει γύρω του. Η ερώτηση «γιατί;» ακούγεται συνέχεια. Μην ανησυχείτε αν δεν γνωρίζετε τι να απαντήσετε στο παιδί. Οι απαντήσεις σας χρειάζεται να φροντίζεται κάθε φορά να είναι σύντομες και με όσο γίνεται πιο απλές διατυπώσεις, γιατί αλλιώς το παιδί δεν πρόκειται να κατανοήσει αυτό που προσπαθείτε να του πείτε. Μπορείτε να βρείτε κάποιο παιδικό βιβλίο που να σχετίζεται με την απορία του και να το διαβάσετε μαζί. Ένα ακόμη στοιχείο της νοητικής ανάπτυξης του παιδιού, που ενισχύεται αυτή την περίοδο, είναι η σταδιακή αντίληψη του χρόνου που αποκτά. Έτσι θα μπορείτε πλέον να του δίνετε κάποιες πληροφορίες σχετικά με τις δραστηριότητες σας ή για το δικό του πρόγραμμα και θα μπορεί να καταλάβει καλύτερα τα χρονικά πλάισια.4 – 5 ΕΤΩΝ
Στην ηλικία αυτή το παιδί συνεχίζει να εμπλουτίζει τις γνώσεις του. Θα διαπιστώσετε ότι έχει αρχίσει να κατανοεί έννοιες, όπως ο χρόνος. Επίσης, είναι πιθανό να έχει μάθει γράμματα και αριθμούς.Τι να προσέξετε:
Ζητήματα όπως είναι η ανάγνωση και η γραφή, μπορείτε να τα αφήσετε να τα μάθει το παιδί στο σχολείο μέσα από συστηματικό τρόπο εκπαίδευσης χωρίς να το πιέζετε.
Πηγή: Γονείς εν δράσει – Μάρτιος 2010 – Τεύχος 35
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου