Βασιλόπιτα, συνταγή για να διαλέξεις και ιστορία

Το κόψιμο της βασιλόπιτας είναι από τα ελάχιστα αρχέγονα έθιμα που επιβιώνουν. Στην αρχαιότητα υπήρχε το έθιμο του εορταστικού άρτου, τον οποίο σε μεγάλες αγροτικές γιορτές οι αρχαίοι Έλληνες προσέφεραν στους θεούς.
Τέτοιες γιορτές ήταν τα Θαλύσια και τα Θεσμοφόρια.


Στα Κρόνια, εορτή του θεού Κ(Χ)ρόνου, που λατρεύονταν στην Ελλάδα και στα Σατουρνάλια (saturnalia) της Ρώμης, έφτιαχναν γλυκά και πίττες, μέσα στα οποία έβαζαν νομίσματα και σε όποιον τύχαινε το κομμάτι, ήταν ο τυχερός της παρέας...


Η ορθόδοξη παράδοση συνέδεσε το έθιμο με τη βασιλόπιτα.


Μια ιστορία που συνέβηκε πριν από εκατοντάδες χρόνια, πριν από 1500 χρόνια περίπου, στην πόλη Καισάρεια της Καππαδοκίας, στη Μικρά Ασία.


Ο Μέγας Βασίλειος ήταν δεσπότης της Καισάρειας και ζούσε αρμονικά με τους συνανθρώπους του, με αγάπη, κατανόηση και αλληλοβοήθεια.


Κάποια μέρα όμως, ένας αχόρταγος στρατηγός - τύραννος της περιοχής, ζήτησε να του δοθούν όλοι οι θησαυροί της πόλης της Καισάρειας, αλλιώς θα πολιορκούσε την πόλη για να την κατακτήσει και να την λεηλατήσει.


Ο Μέγας Βασίλειος ολόκληρη τη νύχτα προσευχόταν να σώσει ο Θεός την πόλη.


Ξημέρωσε η νέα μέρα και ο στρατηγός αποφασισμένος με το στρατό του περικύκλωσε αμέσως την Καισάρεια. Μπήκε με την ακολουθία του και ζήτησε να δει το Δεσπότη, ο οποίος βρισκόταν στο ναό και προσευχόταν. Με θράσος και θυμό ο αδίστακτος στρατηγός απαίτησε το χρυσάφι της πόλης καθώς και ότι άλλο πολύτιμο υπήρχε στην πόλη.


Ο Μέγας Βασίλειος απάντησε ότι οι άνθρωποι της πόλης του δεν είχαν τίποτε άλλο πέρα από πείνα και φτώχια, δεν είχαν να δώσουν τίποτε αξιόλογο στον άρπαγα στρατηγό. Ο στρατηγός με το που άκουσε αυτά τα λόγια θύμωσε ακόμα περισσότερο και άρχισε να απειλεί τον Μέγα Βασίλειο ότι θα τον εξορίσει πολύ μακριά από την πατρίδα του ή κι ακόμη μπορεί να τον σκοτώσει.


Οι χριστιανοί της Καισάρειας αγαπούσαν πολύ το Δεσπότη τους και θέλησαν να τον βοηθήσουν. Μάζεψαν λοιπόν από τα σπίτια τους ότι χρυσαφικά είχαν και του τα προσέφεραν, ώστε δίνοντάς τα στο σκληρό στρατηγό να σωθούν. Στο μεταξύ ο ανυπόμονος στρατηγός κόντευε να σκάσει από το κακό του. Διέταξε αμέσως το στρατό του να επιτεθεί στο φτωχό λαό της πόλης.


Ο Δεσπότης, ο Μέγας Βασίλειος, που ήθελε να προστατέψει την πόλη του προσευχήθηκε και μετά παρουσίασε στο στρατηγό ότι χρυσαφικά είχε μαζέψει μέσα σε ένα σεντούκι. Τη στιγμή όμως που ο στρατηγός πήγε να ανοίξει το σεντούκι και να αρπάξει τους θησαυρούς, με το που ακούμπησε τα χέρια του πάνω στα χρυσαφικά, έγινε το θαύμα! Όλοι οι συγκεντρωμένοι είδαν μια λάμψη και αμέσως μετά έναν λαμπρό καβαλάρη να ορμάει με το στρατό του επάνω στον σκληρό στρατηγό και τους δικούς του. Σε ελάχιστο χρόνο ο κακός στρατηγός και οι δικοί του αφανίστηκαν. Ο λαμπρός καβαλάρης ήταν ο Άγιος Μερκούριος και στρατιώτες του οι άγγελοι. Έτσι σώθηκε η πόλη της Καισάρειας.


Τότε όμως, ο Δεσπότης της, ο Μέγας Βασίλειος, βρέθηκε σε δύσκολη θέση! Θα έπρεπε να μοιράσει τα χρυσαφικά στους κατοίκους της πόλης και η μοιρασιά να είναι δίκαιη, δηλαδή να πάρει ο καθένας ότι ήταν δικό του. Αυτό ήταν πολύ δύσκολο. Προσευχήθηκε λοιπόν ο Μέγας Βασίλειος και ο Θεός τον φώτισε τι να κάνει. Κάλεσε τους διακόνους και τους βοηθούς του και τους είπε να ζυμώσουν ψωμάκια, όπου μέσα στο καθένα ψωμάκι θα έβαζαν και λίγα χρυσαφικά.


Όταν αυτά ετοιμάστηκαν, τα μοίρασε σαν ευλογία στους κατοίκους της πόλης της Καισάρειας. Στην αρχή όλοι παραξενεύτηκαν, μα η έκπληξή τους ήταν ακόμη μεγαλύτερη όταν κάθε οικογένεια έκοβε το ψωμάκι αυτό κι έβρισκε μέσα τα χρυσαφικά της. Ήταν λοιπόν ένα ξεχωριστό ψωμάκι, η βασιλόπιτα. Έφερνε στους ανθρώπους χαρά κι ευλογία μαζί.


Από τότε φτιάχνουμε κι εμείς τη βασιλόπιτα με το φλουρί μέσα, την πρώτη μέρα του χρόνου, τη μέρα του Αγίου Βασιλείου. Η βασιλόπιτα, αγιοβασιλιάτικο έθιμο πολλών αιώνων, μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, για να μας θυμίζει την αγάπη και την καλοσύνη αυτού του Αγίου ανθρώπου.



Βασιλόπιτα Τσουρέκι


ΥΛΙΚΑ




* 1¼ κιλό αλεύρι


* 8 αυγά


* 1½ φλυτζάνι βούτυρο


* 1½ φλυτζάνι ζάχαρη


* 1 φλυτζάνι γάλα


* 1 κουταλάκι αλάτι


* 4 κουτ. σούπας μαγιά μπύρας


* 2 κουτ. σούπας γλυκάνισο βραστό


* ξύσμα από λεμόνι ή πορτοκάλι


* φιλέ αμύγδαλα άσπρα


ΕΚΤΕΛΕΣΗ




Διαλύουμε τη μαγιά με το γάλα χλιαρό και μία χούφτα αλεύρι σε μία λεκάνη και αφού σχηματιστεί ένας χυλός, το βάζουμε σε μέρος ζεστό και το αφήνουμε μέχρι να φουσκώσει.


Βάζουμε το υπόλοιπο αλεύρι μέσα σε μία λεκάνη και κάνουεμε ένα λάκο στη μέση.


Στραγγίζουμε το νερό από το βρασμένο γλυκάνισο και λιώνουμε και το βούτυρο. 


Μέσα στο λάκο με το αλεύρι, το αλάτι, το νερό από το γλυκάνισο, το βούτυρο και τη μαγιά που έχει φουσκώσει. Τα ανακατεύουμε πολύ καλά και ζυμώνουμε σιγά σιγά παίρνοντας το γύρω αλεύρι, προσθέτοντας και τη ζάχαρη και ζυμώνουμε δυνατά για 15 λεπτά, προσθέτοντας όποτε χρειάζεται λίγο γάλα ή νερό ώστε να έχουμε μία ζύμη όχι σφιχτή.


Τη σκεπάζουμε και την αφήνουμε να ανέβει για όσο χρειάζεται.


Βουτυρώνουμε και αλευρώνουμε μία φόρμα ή ένα ταψί στρογγυλό και βάζουμε τη ζύμη μέσα αφού έχει φουσκώσει, πατώντας την ελαφρά για να ισιώσει. Προσχή, θα πρέπει η ζύμη νε είναι λίγο πάνω από τη μέση ώστε να έχει χώρο να φουσκώσει χωρίς να ξεχειλίσει. Τη σκεπάζουμε και την αφήνουμε σε ένα ζεστό μέρος να φουσκώσει.


Όταν ανέβει αλείφουμε την επιφάνεια με λίγο αυγό χτυπημένο με λίγη ζάχαρη και λίγο νερό, πασπαλίζουμε με άσπρο αμύγδαλο και ψήνουμε στους 180 βαθμούς για 45 - 60 λεπτά.



ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑ ΜΕ ΣΟΚΟΛΑΤΑ


ΥΛΙΚΑ




2 αυγά ολόκληρα


2 κροκκάδια από αυγά


3 κούπες αλεύρι για όλες τις χρήσεις


ξύσμα από λεμόνι


1/4 κούπας ζάχαρη


1/4 κουταλάκι βανίλια


2 κουταλιές μαγιά σε 1/4 κούπας νερό


1/4 κουταλάκι αλάτι


1/4 κούπας βούτυρο λιωμένο


2/3 κούπας βούτυρο για άλειμμα


1 κούπα ψηφίδες σοκολάτας



ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Χτυπάμε στο μίξερ τα αυγά και τα κροκκάδια, μαζί με τη ζάχαρη. Προσθέτουμε τη μαγιά διαλυμένη στο νερό και στη συνέχεια το αλάτι, τη βανίλια, το ξύσμα λεμονιού και το λιωμένο βούτυρο και συνεχίζουμε το χτύπημα. Προσθέτουμε λίγο-λίγο όσο αλεύρι χρειαστεί, ώστε να πετύχουμε μια ζύμη σφιχτή, που δε θα κολλάει στα χέρια μας. Πρέπει να χτυπήσουμε τη ζύμη στο μίξερ για 7'. Ανοίγουμε τη ζύμη σε παραλληλόγραμμο σχήμα, τη βουτυρώνουμε με το λιωμένο βούτυρο, τη διπλώνουμε και τη βάζουμε στο ψυγείο για 20'. Επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία, άλλες 2 φορές και στη συνέχεια ανοίγουμε τη ζύμη σε μακρύ παραλληλόγραμμο. Την πασπαλίζουμε με ψηφίδες σοκολάτας και τη διπλώνουμε σιγά-σιγά σε μακρύ ρολό και στη συνέχεια την τυλίγουμε σε σπιράλ και τη βάζουμε σε στρογγυλό ταψάκι 25 εκ. Πατάμε τη ζύμη να απλώσει, γιατί στο ψήσιμο θα φουσκώσει. Την αλείφουμε από πάνω με ένα κροκκάδι αυγού, αραιωμένο με λίγο νερό και πασπαλίζουμε με φυστίκι Αιγίνης. Ψήνουμε στους 180 βαθμούς Κελσίου, για 30'-35'


 madata.gr